فعالیت
در شکل زیر اگر در لایه $\text{B}$ فسیل راهنمایی به سن $\text{250}$ میلیون سال و در لایه $\text{D}$ فسیلهایی با سن $\text{200}$ میلیون سال وجود داشته باشد:
الف) سن تقریبی لایههای $\text{C}$ و $\text{E}$ چقدر است؟
ب) سن رگه آذرین $\text{F}$ را با سایر لایهها مقایسه کنید.
[تصویر شامل: یک توالی از لایههای رسوبی ($ ext{A}, ext{B}, ext{C}, ext{D}, ext{E}$) که توسط یک رگه آذرین ($ ext{F}$) که به صورت مورب تمام لایههای زیرین را قطع کرده و در بالاترین لایه ($ ext{E}$) قطع شده است.]
پاسخ و توضیح فعالیت صفحه 81 علوم نهم
این تمرین از دو اصل اساسی در تعیین **سن نسبی** سنگها استفاده میکند: **۱. اصل روی هم قرارگیری** (لایههای پایینی قدیمیترند) و **۲. اصل قطع شدن** (عامل قطع کننده از قطع شونده جوانتر است). 📐
---
## الف) محاسبه سن تقریبی لایههای $\text{C}$ و $\text{E}$
* **دادههای معلوم:** $\text{B} = \text{250}$ میلیون سال و $\text{D} = \text{200}$ میلیون سال.
* **اصل روی هم قرارگیری:** لایههای بالاتر جوانتر و لایههای پایینتر قدیمیتر هستند.
1. **سن لایه $\text{C}$:**
* لایه $\text{C}$ **بالاتر** از $\text{B}$ (قدیمیتر) و **پایینتر** از $\text{D}$ (جوانتر) قرار دارد.
* **نتیجه:** سن $\text{C}$ باید **کمتر از $\text{250}$ میلیون سال** و **بیشتر از $\text{200}$ میلیون سال** باشد (مثلاً $\text{225}$ میلیون سال).
2. **سن لایه $\text{E}$:**
* لایه $\text{E}$ **بالاترین لایه** است و در بالای $\text{D}$ (با سن $\text{200}$ میلیون سال) قرار دارد.
* **نتیجه:** سن $\text{E}$ باید **کمتر از $\text{200}$ میلیون سال** باشد (جوانترین لایه رسوبی در شکل).
---
## ب) مقایسه سن رگه آذرین $\text{F}$
* **رگه آذرین ($ ext{F}$):** رگهای است که لایههای $\text{A}$، $ ext{B}$، $ ext{C}$ و $\text{D}$ را **قطع کرده است**، اما توسط لایه $\text{E}$ **قطع نشده** (یعنی $\text{E}$ روی آن رسوب کرده است).
* **اصل قطع شدن:** رگه $\text{F}$ باید **جوانتر از همه لایههایی باشد که آنها را قطع کرده است** ($ ext{A}, ext{B}, ext{C}, ext{D}$).
* **نتیجه:**
* سن $\text{F}$ باید **کمتر از سن لایه $\text{D}$** ($ ext{200}$ میلیون سال) باشد. (چون $\text{D}$ را قطع کرده است.)
* سن $\text{F}$ باید **بیشتر از سن لایه $\text{E}$** باشد. (چون $\text{E}$ روی $\text{F}$ رسوب کرده و آن را پوشانده است.)
**نتیجه نهایی:** $\text{F}$ بین $\text{D}$ و $\text{E}$ تشکیل شده است و **جوانترین ساختار** در این توالی است. (این تصویر ساختار پیچیده چینهشناسی را نشان میدهد.)